Τρία τέταρτα του αιώνα έχουν κιόλας περάσει από το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα! Εβδομήντα τέσσερα ολόκληρα χρόνια! Χρονικό διάστημα μικρό για να επουλώσει τα τραύματα μιας προσχεδιασμένης φρίκης, σ’ αυτούς που την έζησαν, εκεί και τότε, σαν μικρά παιδιά. Χρονικό διάστημα όμως αρκετά μεγάλο, ώστε το νόημα της θυσίας να εγγράφεται πια στο εθνικό υποσυνείδητο, πέρα από τα προσωπικά βιώματα των πρωταγωνιστών.
Υπάρχουν άνθρωποι εδώ, ανάμεσά μας, που έχουν ζήσει τη φρίκη εκείνης της ημέρας, που ο θάνατος πέρασε από δίπλα τους, που βιώσαν την τραγική απώλεια του παππού, του πατέρα, του θείου, του αδελφού, του συμμαθητή, του γείτονα, του φίλου. Άνθρωποι που οι αισθήσεις τους έχουν καταγράψει ανεξίτηλα εικόνες, ήχους, μυρωδιές θανάτου.
Στα βουνά της βορείου Ηπείρου καταρρίφθηκε ο μύθος πως ο Άξονας ήταν αήττητος. Είναι επίσης διεθνώς αναγνωρισμένη η σημασία της αντίστασης του Ελληνικού λαού στην έκβαση του πολέμου. Το 1943 ο ένοπλος αγώνας είχε κορυφωθεί. Στη μάχη της Κερπινής οι Γερμανοί υπέστησαν ήττα με νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους. Φρύαξαν οι κατακτητές και έβαλαν σε εφαρμογή σχέδιο τρομοκρατίας, με εμπρησμούς σπιτιών και σφαγές αμάχων. Φωτιά και τσεκούρι!
Εμποτισμένοι από την ιδεολογία του εθνικοσοσιαλισμού, οι Ναζί είχαν υιοθετήσει το δόγμα του ολοκληρωτικού πολέμου. Γι’ αυτούς, επρόκειτο για πόλεμο μέχρις εσχάτων, και οι άμαχοι, πέρα από κάθε ηθικό φραγμό, θεωρούνταν εν δυνάμει εχθροί.
Η ιστορία των Καλαβρυτινών είναι γνωστή. Τους οδήγησαν στο χωράφι του Καππή. Η πόλη κάτω καιγόταν. Τη στιγμή που η αγωνία για τον τόπο τους και τους δικούς τους έσμιγε με την αβεβαιότητα για τη δική τους τη ζωή, τους γάζωσαν τα πολυβόλα. Ακολούθησε η χαριστική βολή…
Απόγευμα, ώρα 2 και 34 λεπτά. Το έγκλημα είχε ολοκληρωθεί. Ασάλευτοι οι ωροδείχτες της εκκλησίας δείχνουν ες αεί την ώρα της θυσίας. Ακολούθησε το δράμα των γυναικών. Αλλόφρονες οι γυναίκες όρμησαν ψάχνοντας τους δικούς τους ανθρώπους. Τί έγινε κατόπι, τί έγινε όταν νύχτωσε, τί έγινε την άλλη μέρα, αναλογίζομαι, και με κατακλύζει θαυμασμός για το κουράγιο που αποκτά ο άνθρωπος μέσ΄ στην καταστροφή και δέος για τον ηρωισμό αυτών των βαριόμοιρων γυναικών.
Ο χρόνος όμως είναι αδυσώπητος. Οι μαυροφορέμενες χήρες, κόρες, αδερφές όλο και γίνονται λιγότερες. Στην πρώτη γραμμή της τελετής τις έχουν ήδη αντικαταστήσει οι κάθε λογής επίσημοι. Τη θέση του αβάσταχτου πένθους πήρε η μνήμη, και η ιστορική έρευνα τις μαρτυρίες των αυτοπτών. Αναρωτιέμαι τι νόημα θα έχει αυτή η ημέρα μετα από δυο ακόμη γενιές, όταν δε θα υπάρχουν πια προσωπικά βιώματα. Όταν οι νεκροί θα είναι μακρινοί συγγενείς ή άγνωστοι, όταν οι πολιτικές σκοπιμότητες, τα συμφέροντα των εθνών, οι συμμαχίες, η παγκοσμιοποίηση, το πολιτικά ορθό της μελλοντικής εκείνης εποχής, θα παρεμβάλλουν το δικό τους πρίσμα στην οπτική του δράματος της 13ης Δεκεμβρίου 1943.
Αυτά σκεπτόμενος, τρανώνει μέσα μου η πεποίθηση ότι έχουμε σπουδαίο καθήκον απέναντι στους νεκρούς μας, να κρατήσουμε άσβεστο το νόημα της θυσίας τους. Να διασώσουμε τη μνήμη και να ενισχύσουμε την ιστορική συνείδηση γύρω από τα γεγονότα των Καλαβρύτων. Το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων πρέπει να πάρει τη θέση που του αξίζει, σαν ένα πανανθρώπινο μήνυμα για ειρήνη, ελευθερία και δημοκρατία.
Ε. ΒΑΖΑΙΟΣ
Ωραία η ομιλία του κ. Βαζαίου!
Είναι υποχρέωση όλων μας να κρατήσομε ζωηρά στη μνήμη μας την ημέρα αυτή.
Αιωνία να είναι η μνήμη τους.