Οι χειριστές των χιονοστρωτήρων μιλούν για νύχτες λουσμένες στο φεγγαρόφωτο και μαγευτικές ανατολές από την κορυφή του Χελμού. Μιλούν και για στιγμές που, μέσα στο αδιαπέραστο λευκό κουκούλι του χιονιού και της πυκνής ομίχλης, χάνεται η αίσθηση του τόπου και του χρόνου. Ιστορίες γοητευτικές που κάνουν τη νυχτερινή βάρδια να φαντάζει ελκυστική.
Ένα Χιονοδρομικό Κέντρο (ΧΚ), για να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή εμπειρία στους χιονοδρόμους, πρέπει να διαθέτει ένα συνδυασμό από υψηλής ποιότητας διαστρωμένες πίστες μαζί με συναρπαστικές απάτητες, εκτός πίστας, διαδρομές. Η προετοιμασία των πιστών και η διαχείριση του χιονιού γενικότερα εξασφαλίζουν:
- Την κατάλληλη πυκνότητα του χιονιού για ασφαλή και ευχάριστη χιονοδρομία,
- Ίδιες συνθήκες χιονοδρομίας για όλους τους σκιέρ και τους snowboarders,
- Μακρύτερη χιονοδρομική περίοδο.
Οι υπάρχουσες κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα της χιονοδρομίας συνιστούν την τακτική διάστρωση όλων των πιστών για αρχάριους, μέτριους και προχωρημένους χιονοδρόμους, ενώ η διάστρωση των πιστών με κλίσεις μεγαλύτερες από 60%, για επιδέξιους χιονοδρόμους, μπορεί να πραγματοποιείται λιγότερο συχνά.
Ο ερπυστριοφόρος χιονοστρωτήρας, η απόλυτη μηχανή διάστρωσης, αναρριχάται σε απότομες πλαγιές, ωθεί τεράστιες ποσότητες συμπιεσμένου χιονιού και διαστρώνει επιφάνειες αφήνοντας το χαρακτηριστικό «κοτλέ» ίχνος στο πέρασμά του. Μπορεί να εξοπλιστεί με βίντσι για αναρρίχηση σε εξαιρετικά απότομο ανάγλυφο και με άλλα ειδικά παρελκόμενα που βοηθούν στη συμπίεση του χιονιού και τη διαμόρφωση επιφανειών χιονοδρομίας κάτω από δύσκολες και διαφορετικές κάθε φορά συνθήκες.
Ένας χιονοστρωτήρας κατά τη διάρκεια της νυχτερινής βάρδιας μπορεί να διαστρώσει 200 στρέμματα πίστας βαθμίδων ικανότητας αρχαρίων έως προχωρημένων, ή 50 στρέμματα πίστας βαθμίδας ικανότητας επιδεξίων. Με αυτά τα δεδομένα ένα μέσο ΧΚ, του μεγέθους π.χ. του ΧΚ Καλαβρύτων, χρειάζεται τρία μηχανήματα, ετοιμοπόλεμα κάθε μέρα μέσα στη χειμερινή σεζόν – ένα ή δύο από αυτά πρέπει να είναι εξοπλισμένα με βίντσι.
Οι αποφάσεις σχετικά με την προετοιμασία των πιστών επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων η ασφάλεια, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός, οι καιρικές συνθήκες, η κατάσταση του παγωμένου υποστρώματος χιονιού, η κατάσταση των χιονοστρωτήρων, διαθεσιμότητα χειριστών, η εποχή και ο βαθμός χρήσης των πιστών.
Το φρέσκο χιόνι περιέχει κρυστάλλους πάγου που συνδεόμενοι μεταξύ τους αφήνουν κενά αέρα (Εικόνα 1). Με τη διάστρωση των πιστών το φρέσκο χιόνι συμπυκνώνεται, δημιουργώντας μια ανθεκτική σε πίεση επιφάνεια κατάλληλη για σκι και σανίδα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς οι χιονοδρόμοι ελίσσονται στις πίστες, το χιόνι ωθείται προς τα κάτω και προς τα πλάγια δημιουργώντας σωρούς και αυλάκια. Κατά τη διάρκεια της νύχτας ο στόλος των χιονοστρωτήρων χτενίζει τις πίστες ισοπεδώνοντας και συμπιέζοντας το χιόνι με σκοπό να ετοιμάσει για την επόμενη ημέρα πίστες υψηλής ποιότητας. Η πυκνότητα του φρέσκου χιονιού είναι 150-200 Kg/m3, ενώ η πυκνότητα του πατημένου χιονιού πρέπει να είναι 450 Kg/m3 για πίστες αναψυχής και 500 Kg/m3 ή μεγαλύτερη για πίστες αγώνων.
Μετά τη διάστρωση χρειάζεται χρόνος τουλάχιστον 1-2 ωρών για την αποκατάσταση των πιστών, που βασικά σημαίνει ότι ο καλύτερος χρόνος για την προετοιμασία των πιστών είναι αργά τη νύχτα ή πολύ νωρίς το πρωί. Η προετοιμασία των πιστών είναι πιο αποτελεσματική μέσα σε ένα στενό εύρος θερμοκρασιών ακριβώς κάτω από το σημείο πήξης (από 0 έως -10oC). Το πολύ κρύο και ξηρό χιόνι δεν συμπυκνώνεται καλά, με αποτέλεσμα η διάστρωση των πιστών σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες να μην είναι αρκετά αποτελεσματική, χωρίς όμως και να βλάφτει, αν αυτό πρέπει να γίνει.
Το ζεστό (>0oC) και υγρό χιόνι χρειάζεται ειδική προσοχή. Αν κατά τη διάρκεια της νύχτας αναμένεται πτώση της θερμοκρασίας κάτω από το μηδέν, τότε η διάστρωση μπορεί να είναι αποτελεσματική αργά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί. Υπάρχουν όμως ημέρες, κυρίως την άνοιξη, που οι θερμοκρασίες παραμένουν πάνω από το μηδέν καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Προκειμένου να διατηρήσουμε το ανοιξιάτικο χιόνι, είναι καλύτερα να αποφεύγουμε οποιουδήποτε είδους διεργασία, εκτός από την εξομάλυνση της επιφάνειας των πιστών, όταν αυτή είναι απολύτως αναγκαία.
Η ποιότητα των πιστών είναι ζωτικής σημασίας για ένα ΧΚ και η ορθή προετοιμασία τους, παρότι συνεπάγεται σημαντικά μεγάλο κόστος, δεν παζαρεύεται, ούτε συμψηφίζεται. Στο διάγραμμα της Εικόνας 2 φαίνεται ότι η ετήσια κατανάλωση καυσίμων για τη διάστρωση των πιστών είναι στατιστικά ανάλογη με το ύψος της συνολικής μέσα στη σεζόν χιονόπτωσης, αγγίζοντας, σε μια καλή από πλευράς χιονόπτωσης χρονιά, τα 50 χιλιάδες λίτρα πετρελαίου diesel. Το παράδειγμα αναφέρεται σε ένα μετρίου μεγέθους ΧΚ, όπως π.χ. το ΧΚ Καλαβρύτων. Ασφαλώς και δεν πρέπει να γίνονται υπερβολές, αλλά αλλοίμονο στη σεζόν που τα έξοδα διάστρωσης θα ήταν ελάχιστα, αφού και τα δυο πιθανά ενδεχόμενα – μικρή χιονόπτωση ή ανεπαρκής διαχείριση του χιονιού – μόνο δεινά θα μπορούσαν να σημάνουν για το Χιονοδρομικό.
Γενικεύοντας θα λέγαμε ότι μειωμένα έξοδα δε σημαίνουν αυτόματα επιτυχημένη λειτουργία, αφού το πιο πιθανό είναι να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Σκεφτείτε μια σεζόν που, λόγω έλλειψης χιονιού ή ισχυρών ανέμων, οι ημέρες λειτουργίας είναι αρκετά κάτω από το μέσο όρο. Σαν αποτέλεσμα της πλημμελούς λειτουργίας τα έξοδα θα εμφανιστούν αναπόφευκτα μειωμένα, πράγμα που δεν είναι από μόνο του ικανό να ανατρέψει τις συνεπακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις στα αποτελέσματα του Χιονοδρομικού και των επιχειρήσεων της περιοχής γενικότερα.
